وجه تسمیه اوشکایا

مقايسه يك عنصر نحوي در دستور زبان

اسکو و اسکوئی: در فرهنگ لغات به معنی با ارزش، دوست داشتنی، شهر و آبادی خوش آب و هوا و تمیز ذکر گردیده است.

كلمه « اوش = اوچ » در زبان تركي آذربایجانی به معناي « سه » و همچنين كلمه  « كايا = قايا » به معناي تخته سنگ يا صخره بزرگ ۱۵۰۰ -۲۰۰۰ سال پيش از ميلاد در زبان آن روزگار آذربايجان و مردمي كه بر روي اين خطه از خاك زندگي مي‌‌كردند بكار رفته است. در بعضي از شاخه‌هاي زبان تركي به جاي حرف  « ق » از حرف  « ك » استفاده مي شود مثل زبان امروز مردم  آنادولو ( تركيه) . به عنوان مثال مي‌توان گویش محله خسرق اسكو را در اين مورد مثال آورد: در گویش مردم خسرق در تمامي كلمات به جاي حرف « خ » از حرف  « ح یا هـ » استفاده مي گردد. يا در خود اسكو به  جاي حرف  « ج »  ا ز حرف « گ » و به جاي حرف  « چ » از حرف « ك » استفاده مي‌شود. در آن زمان كلمه اوشكايا = اوشقايا از طرف همان مردم بر نام كوهي يا قلعه‌اي كه سه تپه داشته و احتمالاً در شمال شرقي اسكو كنوني قرار داشت اطلاق مي‌شده است و بعدها منطقه اسكو همين نام را به خود مي‌گيرد. بودن تركيب اوشكايا در زبان ماننائي، نزديكي زبان امروز آذربايجان با مردم آن روز ماننا را از نظر تركيب صدا به خوبي نشان مي‌دهد به خاطر همين وحدت نحوي ميان دو زبان به طور آشكار به چشم مي‌خورد و همچنين  اين دو كلمه يكي   عدد و دومي اسم در دستور زبان امروز مردم آذربايجان به وضوح مشاهده مي‌گردد مثل: يئددي قارداش (هفت برادران)- بئش بارماق-
(پنج انگشت)، مثل كلمه ماننايي ويشديش، بئش ديش يعني بئش ديش داغ ( پنج دندانه ) و مي‌توان مقايسه كرد با بئش بارماق داغ، يعني كوه پنج دندانه يا پنج تپه – قيرخ بولاق (چهل چشمه)- آلتي بوجاق (شش گوشه) – اوچ تپه ( سه تپه ) و ساير…

اسكو را بعضي از نويسندگان همچون « حسن بيگ روم‌لو » در كتاب « احسن التواريخ » و يا عبدالعلي كارنگ در
« آثار باستاني آذربايجان » به نقل از ديگر نويسندگان « اسكويه يا اوسكويه » ذكركرده‌اند.

اگر بخواهيم باز اين كلمه را از نظر دستور زبان تركي آذربايجاني بررسي كنيم بايد گفت : « اسكويه » كلمه‌اي است مركب كه از دو كلمه « ا س = اوس = اوست » به معناي  « بالا » كه  « ت » كلمه اوست در موقع تلفظ در زبان شفاهي مردم حذف شده و تبديل به « اوس » مي گردد و در نوشتار فارسي « واو » كلمه نوشته نمي‌شود، لذا از كلمه مستقل « اوست » تنها حروف
« ا س » باقي مي‌ماند! اما در مورد قسمت دوم كلمه بايد گفت: « كؤي » يعني آبادي. كه كوي و كوچه از همان  كلمه مي باشند.

پسوند  « چه » در قوائد زبان تركي نقش كوچك نمايي جا و مكان و اشياء و حالت را دارد. مثل: كوچه يعني كوي كوچك، درياچه يعني درياي كوچك، بئلچه يعني بيل كوچك، بازيچه يعني بازي كوچك و غيره …و آخرين حرف كلمه « كؤي » يعني « ه »
( اَ )چسبان آخر، در دستور زبان آذربايجان نقش « يؤنلوك » يعني سمت و سو، مسير و جهت يك چيز را مشخص مي‌كند.
پس «  اسكويه » يا  « اوسكويه »  يعني  اشاره‌اي است به «  آبادي بالا ».

منبع: کتاب در حال ویرایش – « اسکو در گذر تاریخ » نوشته مهدی عارفی اسکوئی